Stopa płasko koślawa

Istnieje wiele różnych schorzeń niepokojących podczas obserwowania chodu dziecka, na które z początku nie zwraca się uwagi „bo z tego wyrośnie” co jest całkiem słusznym podejściem. Problem jednak pojawia się wtedy, gdy wada pozostaje lub, co gorsza, przybiera na sile. Kiedy więc zacząć przeciwdziałać poszczególnym schorzeniom?

W tym artykule opiszę dlaczego nie zawsze warto się przejmować nie do końca prostym chodem swojej pociechy oraz czym jest stopa płasko-koślawa. Na początek jednak odpowiem na pytanie:

Jak to z krzywych stóp się wyrasta?

Rozwój stóp zaczyna się już w brzuchu mamy, to tam wykształca się tak zwana wyściółka, która nie jest niczym innym jak tłuszczem. Ten zaś rozkłada się równomiernie na stronie podeszwowej stopy tworząc większą powierzchnię podparcia co ułatwia dziecku naukę chodu i pomaga w trakcie „walki” z grawitacją1. Inną przydatną funkcją tego tłuszczyku jest amortyzacja stopy ciekawskiego malucha. Najkrócej mówiąc dorosły krzyknie z bólu jak wdepnie na klocek lego, dziecko natomiast odczuje to mniej intensywnie (co nie zmienia faktu, że deptanie lego nie jest fajne!)

No dobra, ale co to ma do rzeczy?

Odpowiedź jest prosta: spójrzmy na stopę dorosłego i dziecka:

---

1 Najkrócej mówiąc jest to funkcja stabilizacyjna wyściółki stopy (przyp. autora)

---

Na pierwszy rzut oka widać, że te niemowlęce stópki są czystsze niż te osoby dorosłej, która ewidentnie miała brokat do sprzątania po swoim dziecku1, jednak ja nie o tym. Jeśli przyjrzeć się bliżej można zauważyć, że dorosłe stopy są ukształtowane, a konkretniej – wysklepione. Dobrze wyprofilowana kończyna dolna ma to do siebie, że nie jest ona jakby to ująć „w całości” na ziemi. Najlepiej widać to w trakcie badania pedobarografem, ale zaprezentuję to pokrótce poprzez obrazek poniżej:

---

2 Przypominam w tym miejscu o higienie stóp. To bardzo ważne!

3 Konkretniej mówiąc na I oraz V głowie kości śródstopia oraz na kości piętowej – przyp. Red.

---

Dlaczego?

Wyściółka tłuszczowa jest równomiernie rozłożona na stopie, co czyni ją płaską, jednak nie świadczy to o tym że dziecko cierpi na płaskostopie, taka stopa jest całkowicie zdrowa.

No to kiedy w takim razie można w ogóle pomyśleć o tym, że stopa jest chora?

Wyściółka zaczyna zanikać w okolicach trzeciego/czwartego roku życia i trwa to aż do wieku ok ośmiu lat. Powoli wykształca się taka stopa, jaką widać powyżej na zdjęciu po prawej stronie. Ten proces jednak trwa i przez to może się wydawać, że biegnący 4-letni synek, czy córeczka mają krzywe i płaskie stopy. Wówczas jednak jest to fizjologiczne i wynika z zanikania tkanki tłuszczowej ulokowanej pod stopami. Bywa jednak, że nie do końca tak się dzieje i stopy wyglądają na przykład tak:

CO TO JEST!?

Powitajcie ze mną stopę płasko – koślawą. Przyczyn jest dużo i mają skomplikowane nazwy, które dla ciekawskich zostawiam w didaskaliach.1 Ponadto schorzenie to może być objawem innych poważnych chorób. Zaniepokojonych uspokajam: najczęściej stopa płasko-koślawa jest wynikiem naprawdę wielu przyczyn nie oznaczających w ogóle poważnych schorzeń. Bywa np. że dziecko ma osłabione mięśnie u stóp i tyle.

A jak to wygląda? Czy zawsze tak jak na zdjęciu?

U każdej osoby schorzenie to wygląda zupełnie inaczej. Ma jednak swoje charakterystyczne cechy, do których zaliczają się:

• Trwałe obniżenie, zniesienie lub odwrócenie łuku podłużnego stopy – innymi słowy środek stopy (patrząc na nią od wewnętrznej strony) jest zdeformowany: może być całkiem płaski albo zdecydowanie zbyt mocno uniesiony
• Zniekształcenie w płaszczyźnie strzałkowej – zerkając powyżej stopy, noga, zamiast przypominać prostą kreskę, „skręca” w któryś z boków
• Głowa kości skokowej skierowana jest ku stronie podeszwowej i do przyśrodka – można wyczuć twardą powierzchnie po wewnętrznej stronie stopy.
• Kość łódkowata jest podwichnięta grzbietowo i do boku – po lewej stronie stopy, bliżej pięty jest kość łódkowata. Przy stopie płasko – koślawej ona jest wyraźnie wyczuwalna i podniesiona ku górze
• Przodostopie jest ustawione w pronacji i odwiedzeniu – czyli stopa przeważnie kieruje się ku zewnętrznej stronie (tak zwany „kaczy chód”)

---

4 Do patologii miejscowych lub ogólnoustrojowych będących mechanizmem spustowym przyczyniającym się do powstania lub nasilenia zniekształcenia należą: koalicja kości stępu, skrócenie cięgna Achillesa, przerośnięta lub dodatkowa kość łódkowata, wiotkość wielostawowa, a także zaburzenia rotacyjno-osiowe kończyn dolnych. Por. „Stopa dziecięca w praktyce ortopedycznej” red. Marek Napiontek, PZWL, Warszawa 2021

---

Ja i/lub moje dziecko mamy jedną z wyżej wymienionych cech. Co robić?

Warto pamiętać, że posiadanie jednej z wyżej wymienionych cech nie kwalifikuje do samodiagnostyki. Jeśli będziecie się niepokoić stanem stóp własnych lub swoich pociech, zawsze możecie udać się do fizjoterapeuty lub ortopodologa na badanie. Dodatkową kwalifikacją do takiej wizyty są przede wszystkim:

• Ból
• Dyskomfort w trakcie chodzenia oraz
• Widoczna krzywość stóp

Ponadto co do dzieci, przypominam, że do trzeciego/czwartego roku życia stopa wygląda
na płaską i to jest OK.

Nooooo dobra, już tam był_m/jestem i co teraz?

Podam to na przykładzie własnym:

Pacjent, mały czy duży, przychodzi do mnie i opisuje swoje dolegliwości:

• Co boli?
• Co niepokojącego pacjent lub opiekun pacjenta zauważył

Po szczegółowym wywiadzie rozpoczynam badanie

Wyniki przedstawiam pacjentowi i opiekunowi pacjenta. Czasem jest to właśnie stopa płasko-koślawa. Zlecam wówczas ćwiczenia pomagające skorygować wadę. Ponadto oferuję wkładki ortopedyczne, dzięki którym cały proces leczenia staje się prostszy.

Warto jednak pamiętać, że różnicę przede wszystkim trzeba czuć w zwiększonym komforcie chodzenia.

Bibliografia:

„Stopa dziecięca w praktyce ortopedycznej” red. Marek Napiontek, PZWL, Warszawa 2021

„Podologia” red. Maria Klamczyńska, Magdalena Ciupińska, PZWL, Warszawa 2020